Provincies worden alvast voorbereid op de nieuwe financiële tijden.
In 2027 moet een nieuw verdeelmodel voor het provinciefonds in werking treden – het fonds waarmee het Rijk jaarlijks ruim 3,5 miljard euro verdeelt onder de provincies. Omdat hierover nog altijd geen definitieve overeenstemming is bereikt, hebben de provincies en het Rijk besloten om in 2026 alvast een tussenstap te zetten. Dit moet de effecten verzachten van wat het Interprovinciaal Overleg (IPO) noemt: "historisch scheefgegroeide verhoudingen".
De herverdeling betekent dat sommige provincies er financieel op vooruitgaan en anderen juist minder ontvangen. Zo krijgt Zuid-Holland in 2026 ongeveer 18 miljoen euro meer, Friesland ontvangt 8 miljoen extra. Tegelijkertijd gaan Utrecht en Overijssel er respectievelijk 10 en 6 miljoen op achteruit. Voor andere provincies zijn de aanpassingen nog niet bekendgemaakt.
De discussie over het verdeelmodel speelt al jaren. Provincies als Zuid-Holland en Noord-Holland pleiten al sinds 2016 voor aanpassing van het systeem, vanwege een vermeende weeffout in de verdeling. Volgens de provincies zijn zij door die fout structureel benadeeld bij uitkeringen voor onder meer jeugdzorg en openbaar vervoer. De Raad voor het Openbaar Bestuur bevestigde dat het Rijk fouten heeft gemaakt met kortingen op deze budgetten. Zuid-Holland zegt hierdoor inmiddels ruim 100 miljoen euro misgelopen te zijn, Noord-Holland meer dan 75 miljoen. Dat geld krijgen zij niet met terugwerkende kracht vergoed, maar de correctie wordt verwerkt in het nieuwe verdeelmodel.
De voorgestelde herziening leidt ook tot onderlinge spanningen tussen provincies. Sommige zullen moeten inleveren om de verdeling rechtvaardiger te maken, wat de afgelopen maanden tot frictie heeft geleid. Ondanks deze spanningen is besloten om alvast enkele correcties door te voeren in 2026.
Tegelijkertijd staat de financiële positie van provincies onder druk. Uit berekeningen van Ard Schilder (directeur-secretaris van de Zuidelijke Rekenkamer) blijkt dat de financiële ruimte van provincies de afgelopen decennia structureel is verslechterd, terwijl de bestuurlijke verantwoordelijkheden juist zijn toegenomen. Volgens betrokkenen is een herziening van het verdeelmodel daarom niet alleen wenselijk, maar noodzakelijk om provinciale taken goed te kunnen blijven uitvoeren.
Bron: Binnenlands Bestuur, artikel “Nieuw verdeelmodel provinciefonds vanaf 2027”, 3 juli 2025.
Deze samenvatting is opgesteld met behulp van AI, gecontroleerd door onze redactie.
